SEKTÖRÜN TANIMI
Bu rapor aşağıda Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Numaraları
verilen ürün gruplarını kapsamaktadır.
GTİP NO: 8501-8510, 8516, 8532-8548
TÜRKİYE’DE ÜRETİM
Elektrikli makineler sektöründe ağırlıklı olarak yatırım ve ara malı niteliğindeki ürünler yer
almaktadır. Türkiye’de elektrik makineleri üretimi, küçük işletmelerde, dağınık biçimde ve
tek bir ürün üretilerek başlamıştır. Bu tesislerde tüketim ve dayanıklı tüketim malları
üretimi öncelik almıştır. Ülkede planlı kalkınmaya geçişten sonra ara ve yatırım malı
niteliğindeki makine ve teçhizat üretimi önem kazanmış, bunu sağlayacak yatırımlar
desteklenmiş ve korunmuştur.
Bu şekilde devletin sağladığı teşviklerle, diğer sanayi dallarının yanı sıra
elektrikli makineler sanayi sektörü de, bilgi ve sermaye birikimine sahip olarak, ciddi
boyutlarda gelişmiştir. Türkiye’de elektrikli makineler sanayinde yaklaşık olarak 5.000
imalatçı faaliyet göstermekte olup, sektörde 56.000 kişi istihdam edilmektedir.
İzole edilmiş tel ve kablo ile elektrikli teçhizat alt sektörleri üretimde ağırlıklı paya sahiptir.
Sektör üretimi içerisinde izole edilmiş tel ve kablo, elektrikli teçhizat ve elektrik motoru,
jeneratör ve transformatörler alt gruplarından oluşan ağırlıklı yapının devam edeceği
tahmin edilmektedir. Ayrıca, sektör üretiminin büyük bir bölümü, haberleşme altyapısı
şebeke ve enerji sektörü iletim, dağıtım ve üretim yatırımlarına yöneliktir. Sektörün iç
talebinin önemli bir kısmını elektrikli teçhizat, elektrik motoru, jeneratör ve
transformatörler ile elektrik dağıtım ve kontrol cihazları alt sektörleri oluşturmaktadır.
Elektrikli makineler imalat sanayi üretiminde en yüksek payı alan kablo sektöründe,
374’ün üzerinde firmanın faaliyet gösterdiği tahmin edilmektedir. Kablo sektöründe 7.796 kişi
istihdam edilmektedir. Doksanlı yılların başlarında ekonominin tümünde yaşanan dışa
açılma süreci, Türkiye’de elektromekanik sanayinin ilk kurulan kollarından olan kablo
sanayini de etkilemiş, sektördeki firmalardan birçoğu tarafından teknoloji transferi
gerçekleştirilmiştir. Türkiye kablo sanayi, son yıllarda yabancı sermayeli şirketlerin getirdiği
teknoloji ve know-how ile ileri ülkelerin seviyesine ulaşmıştır. Bunun neticesinde üretim
teknolojisinde uluslararası standartlara ulaşıldığı belirtilmektedir. Kablo sanayinde bugün
küçük tesislerin yanında orta ve büyük işletmeler de vardır. Türkiye üretiminin %95’i
sektörde ön planda olan, dış rekabete açık, teknik bilgi ve teçhizatı yeterli görülen 16
büyük firma tarafından gerçekleştirilmektedir. İlk yedi büyük firmanın sermayesinin %85’i
yabancı sermaye yatırımları ile gerçekleşmiştir. Bugün Türkiye’de enerji kabloları ve her
çeşit haberleşme kabloları üretilmektedir.
Haberleşmede en son teknoloji ürünü olan fiber
optik kablonun yurtiçi üretimine de doksanlı yılların başlarında başlanmış olup, halen
birkaç büyük firmamız tarafından bu çeşit kablo üretilmektedir. Yüksek gerilim kabloları
üreten büyük ve orta boy tesislerde teknoloji ve kalite iyi derecededir. Küçük tesislerin
%30’u rekabete hazırdır. Diğerlerinin teknolojisi vasat ve el emeği yoğundur.
Güç ve dağıtım transformatörleri ile ölçü transformatörlerinin üretimi etkin olarak
yapılmaktadır. Güç ve dağıtım transformatörlerinin üretimi 9 büyük ve orta ölçekli firma
tarafından yapılmaktadır. Bu tesislerde kapasite yaklaşık 27.000 MVA civarındadır. Güç
trafolarının mühendislik kalitesi AB ülkelerine eşdeğerdir. Bunun yanı sıra, 400 KV’a kadar
olan ölçü trafolarının üretimini 12 büyük firma gerçekleştirmektedir.
Türkiye’nin AB ülkeleriyle Gümrük Birliği’ne gitmesi sonucunda, elektrikli ev cihazları
sanayimiz çok yoğun dış rekabet koşullarıyla yüz yüze gelmiş, artan rekabet ürün
kalitesinin gelişmesine ve ürün çeşitliliğinin artmasına yol açmıştır. Türk elektrikli ev
cihazları üreticileri bugün kendi tasarım ve teknolojilerini yaratacak hatta dışarı teknoloji
transfer edecek düzeye gelmişlerdir. Ayrıca, ülkemizde elektrikli ev cihazları sektörünün
servis hizmetleri son derece titizlikle ele alınmakta, yaygın servis ağları müşterilerin ilgisini
desteklemektedir. Elektrikli ev aletleri sektöründe yaklaşık 800 imalatçı firma faaliyette
olup, 18.433 kişi istihdam edilmektedir. Sektör üretimi 2010 yılında 18,4 milyon adet olarak
gerçekleşmiştir. Buzdolapları, ihracatı yapılan en önemli ürün grubu olup, 2010 yılında
üretimi 6,3 milyon adet, ihracatı 4,6 milyon adet olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise
yaklaşık 6 milyon adet buzdolabı ihracatı gerçekleşmiştir.
Elektrik motorları sanayi, elektrikli makineler üretiminin önemli bir bölümünü
oluşturmaktadır. Ev aletlerine yönelik küçük kapasiteli motorların üretimi, 9 orta ölçekli
firma tarafından yapılmaktadır. Ayrıca, 160 KW’ye kadar yüksek kapasiteli elektrik
motorlarının üretimi birkaç büyük firma tarafından yapılmaktadır. Elektrik motoru, jeneratör
ve transformatör imalatçısı 608 firma olup, 5.653 kişi istihdam edilmektedir.
Orta voltaj kesicileri, röleler, düşük voltajlı pano ve hücrelerin, seramik yalıtkanların,
jeneratör, kontaktör, sigorta, iç tesisat malzemeleri ve aydınlatma malzemeleri gibi önemli
elektrikli ekipmanın üretimi orta ve büyük ölçekli firmalar tarafından başarıyla
gerçekleştirilmektedir.
Sektörde uzun süreden beri uluslararası imalat kalite standartları ve kuralları
uygulanmaktadır. Sektörün hızlı gelişmesinde, büyük yabancı şirketlerin sermaye ve
teknoloji transferi katkılarının yanı sıra, uluslararası araştırma merkezlerinin desteği ile
üniversite – sanayi işbirliği büyük bir etken olmuştur. Daha önce ithalat yoluyla temin
edilen birçok elektrikli makine, teçhizat ve malzemenin ülkemizde üretimi
gerçekleştirilirken, lisans ve know-how anlaşmalarıyla ülkeye teknoloji transferi yapılmıştır.
Bu gelişme esnasında Türk mühendis, teknisyen ve işçisinin bilgi ve deneyiminin
uluslararası standartlara yükselmesi de gerçekleşmiştir. Büyük uluslararası yabancı
sermaye ortaklıkları olan şirketlerle, yerli sermayeli ve lisans ile çalışan birçok orta
büyüklükteki şirket, geniş iletişim ve mali olanakları ile alanlarındaki teknik gelişmeleri
yakından izlemekte, gerekli yatırımları ve AR-GE harcamalarını zamanında
yapmaktadırlar.
Elektro-mekanik imalat sanayindeki bilgi birikimi ve deneyim, elektrik sektörünün
mühendislik, proje ve müteahhitlik hizmetleri alanlarında da mevcuttur. Ülkemizde, elektrik
enerjisi üretim, iletim ve dağıtımının her aşamasında uluslararası düzeyde hizmet
verebilen çok sayıda proje ve taahhüt kuruluşu vardır. Bunların pek çoğu yurtiçi olduğu
kadar yurtdışı deneyimlere de sahiptir.
Alçak gerilim sistemlerinden 420 kilovolt gerilim kademesine kadar, her türlü santral, enerji
hattı, dağıtım sistemleri ve endüstriyel tesislerin anahtar teslimi hizmetlerini veren yüzü
aşkın Türk firması bulunmaktadır.
Halen ülkemizde alçak ve orta gerilim şehir şebekeleri ile 170 kilovolt ve 420 kilovolt’luk
transformatör merkezlerine ilişkin müteahhitlik işlerinin tamamı ve yüksek ve çok yüksek
gerilimli enerji iletim tesislerinin inşaat taahhüt hizmetlerinin büyük bir bölümü Türk Firma
ve mühendisleri tarafından gerçekleştirilmektedir.
CE işareti, Avrupa Birliği’nin, teknik mevzuat uyumu çerçevesindeki Yeni Yaklaşım
Direktifleri kapsamına giren ürünlerin bu direktiflere uygun olduğunu ve gerekli bütün
,uygunluk değerlendirme faaliyetlerinden geçtiğini gösteren bir Birlik işaretidir. CE işareti,
ürünlerin amacına uygun kullanılması halinde insan can ve mal güvenliği, bitki ve hayvan
varlığı ile çevreye zarar vermeyeceğini, diğer bir ifadeyle ürünün güvenli bir ürün olduğunu
gösteren bir işarettir. CE işareti, Avrupa Birliği’nin uyulması mecburi olan mevzuatı
kapsamında yer alan bir işaret olduğu için AB üyesi ülkelerde ve Türkiye’de piyasaya arz
edilecek olan ürünlerin bu işareti taşıması zorunludur.
TÜRKİYE’NİN DIŞ TİCARETİ
İhracat
Türkiye’nin elektrikli makinelerde 2011 yılı ihracatı 5,97 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
İzole edilmiş tel ve kablolar, elektrikli ev cihazları, elektrik transformatörleri, elektrik devresi
teçhizatı, elektrik kontrol dağıtım tabloları/panoları, jeneratörler ve akümülatörler ihracatta
önem arz eden gruplardır. İhracat açısından, sektör toplamı içerisinde ağırlıklı bir paya
sahip olan izole edilmiş tel ve kablolar, elektrikli ev cihazları ve transformatörlerdan oluşan
yapının devam edeceği tahmin edilmektedir.
Elektrikli makineler sektör ihracatında en büyük pay izole tel ve kablo alt sektörüne aittir.
İzole tel ve kablolar 2011 yılındaki 2,31 milyar dolarlık ihracat hacmiyle en önemli kalem
olmuştur. Elektrikli makineler sanayi ihracatının en önemli bölümünü oluşturan kablo ve
emaye tellerde mevcut teknoloji, kalite ve kapasite ile dış piyasalarda rekabet gücü
oluştuğu gözlenmektedir. Gümrük Birliğine geçiş kablo sektörünün dışa dönük gelişimini
olumlu etkilemiştir.
AB ile Gümrük Birliği çerçevesinde sanayi ürünlerinin ticaretinde uygulanan gümrük
vergilerinin sıfırlanması, Türkiye’ye diğer önemli rakiplerine karşı bir rekabet avantajı
kazandırmaktadır. AB pazarına girebilmek için AB Teknik Mevzuatına özel önem vermek
gerekmektedir. Sektördeki tüm firmalarımız Avrupa Teknik Mevzuatına uyum çalışmalarını
gerçekleştirerek CE işaretini almış durumdadırlar. Kablo sektöründeki firmalarımızın çoğu
ISO serisi kalite belgelerini almışlardır.
İthalat
Elektrikli makineler sektör ithalatımız 2011 yılında yaklaşık 8,39 milyar dolar değerindedir.
Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı, elektrojen grupları, ve elektrik
motorları ürün grupları sektör ithalatında en yüksek paya sahip alt ürünlerdir. Gerilimi 1000
voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı 2011 yılı ithalat değeri 1,06 milyar dolardır.
Elektrojen gruplarının ise 2011 yılında 894,8 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Genel
olarak elektrikli makineler sektör ithalatımızın en fazla yoğunlaştığı belli başlı ülkeler: Çin,
Almanya, İtalya, Fransa, İspanya, ABD, Japonya, Tayvan, Finlandiya ve G. Kore olarak
sıralanmaktadır.
DÜNYA TİCARETİ
2010 yılında dünya elektrikli makineler sanayi ihracatı toplam 1,18 trilyon dolar olarak
gerçekleşmiştir. Dünya elektrikli makineler sanayi ihracatında, Çin 183,7 milyar dolar
değerle birinci sırada, Hong-Kong 109 milyar dolarla ikinci sırada, Singapur 101,3 milyar
dolarla üçüncü, ABD 97,3 milyar dolarla dördüncü ve Japonya 96,9 milyar dolar değerle
beşinci sırada yer almaktadır. 2010 yılı dünya elektrikli makineler ithalatı ise 1,28 trilyon
dolar olup Çin, Hong Kong ve ABD üst sıradadırlar.
ETİKETLER: Elektrikli makineler ve kablolar sektörü , elektrikli makineler ve kablolar ithalatı ve ihracatı ,
dünya elektrikli makineler ve kablolar üretimi ihracatı ve ithalatı