KANADA DOĞAL TAŞ SEKTÖRÜ

  A) Giriş

Kanada’da doğal taş kavramı, boyutlu (dimensioanal) ve mimari taşları içermektedir.

Boyutlu veya mimari taş, birçok farklı taş biçimini kapsamakta ve büyük bloklar halinde taş

ocağından çıkarılabilen ve daha sonra plaka, levha ve bloklar halinde işlenebilen taşları ifade

etmektedir. Boyutlu taşlar, değişik miktarlarda farklı mimari yapılarda kullanılmaktadır.

Doğal taşlar, binaların dış kaplamasında, avluların ve kaldırımların döşenmesinde, duvarların

örülmesi ve güçlendirilmesinde, merdivenlerin ve dış zeminlerin döşenmesinde

kullanılmaktadır. Doğal taş, mezarlar ve diğer anıtlar için de kullanılmaktadır.

 Doğal taşların biçimsiz olanları ise peyzaj mimarisinde kullanılmaktadır.

Genellikle, kullanılan en temel taş biçimleri granit, mermer, kireç taşı, kum taşı ve

kayrak taşıdır. Ticari bir terim olarak kabul edilen “Granit”, kesilebilir ve cilalanabilir parlak

kalın taşları ifade etmektedir. Ticari mermer, başlıca beyaz mermer ve kalsiyum karbonat

karışımlı, büyük oranda cilalanabilir ve dayanıklı kalın parlak taşları içermektedir. Kireç

taşları ve kum taşları, uygun renk ve dokuda çıkarılmış, öğütülmüş tortu taşlarını ifade

etmektedir. Kayrak taşı, tabaka halinde kesilmiş, çatı döşemelerinde ve peyzaj taşı olarak

kullanılan sert bir taştır.

 Yukarıda verilen ithalat ve ihracat rakamları ile bu bölümde verilen rakamlar arasındaki farklar,

yararlanılankaynaklarda yer alan bilgisel farklılıklardan kaynaklanmaktadır.

B) Kanada Taş Endüstrisi

Kanada’da üretilen doğal taşların çoğu, British Columbia, Ontario ve Quebec

şehirlerindeki ocaklardan çıkarılmaktadır. Bu illerin her birinde granit, mermer ve kireçtaşı

üretilmektedir. Alberta, Manitoba, Nova Scotia, New Brunswick, New Founland ve

Labrador’daki ocaklar kireç taşı, granit, kum taşı ve kayrak taşı üretmektedirler. Kanada

firmaları, ocaklara yakın uzaklıkta fabrika atölyelerine sahiptirler. Kanada doğal taşı, anıtlar,

ticari binalar ve elçilikler gibi dünyada birçok binada kullanılmaktadır.

C) Doğal Taş Ocakçılığı

Doğal taşlar, büyükçe açılmış kaya çukurlarından kesilerek yada diğer yollarla

ayrılarak çıkarılır. Taşlar, 1,5 ile 2,5 m yaklaşık 6 m3 boyutlarında bloklar halinde genelde

dikdörtgen şeklinde çıkarılmaktadır. Taşlar, havuzların yakın aralıklarla delinmesi sonucu

çıkartılır ve kolayca hareket ettirebilmek için takozlarla birlikte sahalara çıkarılmaktadır.

Daha yumuşak damarlı taşlar, tel testere ile yada elmaslarla kesilebilmektedir. Taş bloklar,

ocaktan işleme atölyelerine büyük yükleyicilerle kamyonlara yüklenerek taşınırlar. Bazı

ocaklarda, blokların çıkarılması için küçük miktarlarda patlayıcı maddeler kullanılmaktadır.

Kullanılmayan moloz taşlar, kırılarak inşaat mıcırı olarak satılmaktadır. Belli başlı ocaklar

yılda 5000 m3 yaklaşık 14 bin ton taş üretebilmektedir. Doğal taş firmaları, farklı tip ve

renkteki taş taleplerine cevap verebilecek ocaklara sahiptirler.

D) Doğal Taşların İşlenmesi

Ham taş blokları ocaktan çıkarıldıktan sonra, ocak depolarında saklanabileceği gibi

doğrudan işleme tesislerine de gönderilebilmektedir. İşleme tesisleri ocak yanında yer alabilir

veya yakın bir yerleşim merkezinde kurulmuş olabilir. Tesise getirilen ham taş, üretilmek

istenen nihai ürüne bağlı olarak çeşitli işleme basamaklarından geçirilmektedir. Bu

basamaklar, taşların 2 3 cm’lik levhalar halinde kesilmesi, levhaların cilalanması ve yer

döşemesi olarak ince levhaların kesilmesi veya binaların dış cepheleri için yaldızlanması ve

parlatılması gibi aşamalardır. Taş işlemede kullanılan aletler arasında elmas telli testereler,

elmas takviyeli geniş bıçaklı testereler ile mutfak tezgahı ve heykeller için kalın levhalar

kesmeye yarayan testereler yer almaktadır. İşleme sürecinde taşlar, çoğu kez taş ustaları

tarafından çeşitli küçük aletler kullanılarak şekillendirilmektedir. Ayrıca, mimarlar ve

tasarımcıların ihtiyaçlarını karşılamak üzere, son teknoloji ürünü bilgisayar kontrollü

makinelerle, çok karmaşık şekiller otomatik olarak işlenebilmektedir.

E) Doğal Taşların Pazarlanması

Doğal taş endüstrisi, küresel bir iş alanı haline gelmiştir. Doğal taşların bir çok çeşidi

dünyanın bir çok ülkesindeki ocaklardan çıkarılmakta ve ham, yarı işlenmiş yada işlenmiş

olarak küresel boyutta pazarlanmaktadır. Bazı ülkeler çeşitli doğal taş türleri ile

tanınmaktadır. Örn: mermer İtalya, granit Kanada, Brezilya ve Hindistan, kireçtaşı ABD gibi.

Doğal taşların kalite ve tercih edilebilirliğini etkileyen temel unsurlar arasında renk,

desen ve doku, dayanıklılık ile istikrarlı bir şekilde tedarik edilebilir olması yer almaktadır.

Farklı pazarlar, farklı kalite özelliklerine öncelik vermektedirler. Doğal taşlar, firmalar

tarafından pazarlanırken ve mimarlar ile tasarımcılar tarafından tercih edilirken, estetik

güzellik ve teknik, baskıya dayanıklılık ve aşınmaya karşı direnç gibi özelliklere göre karar

verilmektedir.

  F) Doğal Taş Üretimi

  2003 yılında, dünya genelinde, tahmini olarak 81,5 milyon ton doğal taş8 üretimi

gerçekleştirilmiş olup, 2004 yılında dünya üretimi %9,75 artarak 89,5 milyon ton olarak

gerçekleşmiştir. Dünya üretiminde önde gelen ilk beş ülke arasında, Çin, Hindistan, İtalya,

İran ve İspanya bulunmaktadır. Kanada ise küresel taş üretiminin %1’inden daha az bir

kısmını karşılamaktadır.

  8 Sadece boyutlu doğal taşları (dimensional stones) kapsamaktadır.

  Kaynak: IMM Carrara

 
Kanada’da 2004 yılında, 730 bin ton 87,1 milyon dolar değerinde doğal taş9

üretilmiştir. Bu üretim miktarı bir önceki yıla göre %5 azalmıştır. Taşların çeşidine göre

üretim, kireçtaşı 304 bin ton (%41,6), mermer 22 bin ton (%3), granit 267 bin ton (%36,5),

kayrak taşı 79 bin ton (%10,8), tortulu şist 58 bin ton (%7,9) olarak gerçekleşmiştir. Son on

yılda, granit ve kireç taşı üretiminde miktar olarak genel bir artış yaşanmıştır. 2004 yılında,

kireç taşı blok üretimi, bir önceki yıla göre % 5,3 oranında artmıştır.

Sadece boyutlandırılmış doğal taşları (dimensional stones) kapsar.

Görüldüğü üzere, kireç taşı ve granit üretimi 1993 yılından itibaren dalgalanma

göstererek sürekli artış eğilimi göstermiştir. Kireç taşı üretimi her zaman granit üretiminden

fazla olarak gerçekleşmiştir.

Kum taşı üretimi, 2000 yılında en yüksek seviyesine çıkarken bu yıldan itibaren

düşme eğilimi göstermiştir. Mermer üretimi ise, yaklaşık on yıl boyunca sürekli artmıştır.

Aynı süre içerisinde tortulu şist üretimi ise sürekli dalgalanma göstermiştir. Mermer ile tortulu

şist üretim rakamları birbirine oldukça yakın seviyelerde seyretmiştir.

 Granit üretimi, on yıllık süre içerisinde bazı yıllar dalgalanma göstermesine rağmen,

 2003 yıl sonu itibariyle en yüksek seviyesine çıkmış, 2004 yılında düşme eğilimine girmiştir.

Granit üretiminde ham granit üretiminin payı en yüksek seviyededir. Ham üretimi ise anıtsal

granit üretimi takip etmektedir. Bu iki üretim kalemi dışında farklı amaçlar için üretilen granit

miktarı oldukça azdır.

1990’lı yıllarda kireç taşı üretiminde ham üretimin payı ağırlıkta iken, 2000’li yıllarda

ise anıtsal ve diğer üretim kalemlerinin payı da artmıştır. Ancak her zaman ham üretimin payı

diğer kalemlere göre yüksek olmuştur.

G) Fiyatlar

 Doğal taşların fiyatları, taşın rengine, yapısına, cilasına göre çok değişkenlik

göstermektedir. Ancak 2004 yılı ortalama fiyatlar, granit 251 dolar/ton, kireçtaşı 168

dolar/ton, kumtaşı 118 dolar/ton, mermer 168 dolar/ton ve kayrak taşı 698 dolar/ton’dur.

H) Gümrük Tarifeleri

 Kanada, değişik ülke ve ülke gruplarına karşı 11 farklı gümrük tarifesi

uygulamaktadır. Buna göre, Türkiye menşeli ürünler Kanada'ya ithalatta “Most Favoured

Nation-En Çok Kayrılan Ülke” (MFN) ve “General Preferential Tariff -Tercihli Gümrük

Tarifesi” (GPT) tarifelerine maruz bulunmakta olup, bir malın karşılığında her iki tarife de

belirtilmişse bunlardan küçük olanı uygulanmaktadır. Ancak ithalatçının, "GPT" tarifesinden

faydalanabilmesi için ihracatçı tarafından ithalatçıya "Menşe Şahadetnamesi"nin temin

edilmesi gerekmektedir. İthalat esnasında gümrük vergisinin yanı sıra, ülkemizde ithalatta

alınan K.D.V. benzeri "Mal ve Hizmet Alım Vergisi" adı altında %7 oranında bir vergi daha

alınmaktadır. Kanada’nın doğal taşlar için genel olarak uygulamış olduğu gümrük vergileri

aşağıdaki gibidir;

VI. DOĞAL TAŞ TİCARETİ

Doğal taşlar, öncelikle ABD’ye ihraç edilirken, küçük miktarlarda da Çin ve

Japonya’ya ihraç edilmektedir. Kabaca yontulmuş granit ihracatı, 2005 yılında da düşmeye

devam ederek (%61), 15.955 m3 seviyesinde gerçekleşmiştir. 2005 yılında toplam granit ham

ve dilimlenmiş ihracatı 57.040 ton olarak gerçekleştirilmiştir. Buna karşılık, 2005 yılında

gerçekleşen toplam 67.629 ton granit ithalatında, 2004 yılına göre, %6,3 oranında düşüş

yaşanmıştır. Doğal taş ithalatında ilk sırada, yine ABD yer almakla birlikte, bu ülkeyi Güney

Afrika ve Brezilya takip etmektedir. Kanada, kireç taşının yanında mermer ve traverten

ithalatı da yapmaktadır. Aşağıda kanada doğal taş dış ticaret verileri yer almaktadır;

  .

B) Doğal Taş İthalatı

Kanada doğal taş dış ticaretine genel olarak baktığımızda, ihracatının büyük bir

bölümünü ABD’ye gerçekleştirmektedir. İthalatta ise özellikle işlenmiş ürünlerde Türkiye’nin

üstünlüğü söz konusudur. Yontulmuş veya kesilmiş mermer ve traverten (6802.21) ithalatında

Türkiye İtalya ve İspanya’nın ardından üçüncü sırada yer almaktadır. Ancak Kanada’nın bu

ürün grubunda Türkiye’den yaptığı ithalat 2003 yılından itibaren azalmıştır. Kanada’nın

Türkiye’den işlenmiş mermer ve traverten (6802.91) ithalatında ise, 2003 yılında İtalya’ya

göre çok düşük kalmasına rağmen, 2004 yılında % 250 gibi büyük bir artışla 13,5 milyon

dolar değerine yükselerek birinci sıraya yükselmiştir. 2005 yılında da bir önceki yıla % 66,3

artarak anılan ithalat rakamı 22,5 milyon dolara yükselmiştir. Bu ürün grubunda Türkiye,

İtalya ve Çin gibi ülkeleri geride bırakmıştır.

C) Türkiye – Kanada Doğal Taş İhracatı



Türkiye- Kanada doğal taş ihracatı incelendiğinde, işlenmiş ürünlerin payının diğer

ürünlere göre oldukça yüksek olduğu görülmektedir. İşlenmiş mermer ihracatı yıllar itibariyle

sürekli artış göstererek, 2006 yılında 10,7 milyon dolar değerine (13.397 ton) ulaşmıştır.

İşlenmiş traverten ihracatı ise, 2004 yılında 5,4 milyon dolar değerinde iken 2006 yılında 15,2

milyon dolara yükselerek % 181,5 artış göstermiştir. Aynı dönem arasında işlenmiş traverten

ihracatındaki artış ise, %137’dir. Ayrıca 2006 yılı itibariyle, Türkiye az da olsa işlenmiş granit

ve kaldırım-döşeme taşları da ihraç etmeye başlamıştır.

Görüldüğü üzere, Kanada işlenmiş mermer ve traverten ürün grubunda Türk doğal

taşları için büyük bir potansiyel oluşturmaktadır. Hem işlenmiş mermer hem de işlenmiş

traverten ürünlerindeki büyüme eğiliminin devam edeceği düşünülmektedir.

VII. SONUÇ ve ÖNGÖRÜLER

Türkiye doğal taş üretim kalitesi ve kapasitesi ile Kanada’daki potansiyel pazara hitap

edebilecek seviyededir. Şimdiye kadar, iki ülke arasındaki ticaretin çok fazla gelişmemesinin

sebebi, Türk ihracatçılarının uzak olan mesafeden dolayı bu pazarı nadir olarak tercih

etmeleridir. Kanada pazarına yönelik yapılacak ihracat çalışmalarının Kanada’dan

yürütülecek olması, hızlı ve doğru bilgi akışı ve hedefe varan çalışmaların yapılabilmesine

altyapı oluşturmuştur.

Kanada doğal taş pazarında var olabilmenin ana şartlarından birisi de, Kanada’daki

,fuar, birlik, sanayi bölgelerinde var olmak ve bu organizasyonlar ve şirketlerle yakın temasta

olmaktır. Kanada’nın Amerika pazarıyla çok yakın ilişkilerde bulunuyor olması, Kanada’ya

satış yapacak KOBİ’lerin kolaylıkla Amerika pazarına da geçiş yapmalarına olanak

sağlayacaktır.

Kuzey Amerika inşaat endüstrisinin halen canlı olması ve ekonominin büyümeye

devam ediyor olması nedeniyle, doğal taşların yeni binaların inşaatında ve yapıların

restorasyon projelerinde kullanılmaya devam edeceği öngörülmektedir. Kanada üreticileri,

sadece yarı işlenmiş taşlarda değil işlenmiş ürünlerde de Brezilya ve Çin gibi ihracatçı

ülkelerin artan rekabeti ile karşı karşıya kalacağı düşünülmektedir. Kanada dolarının güçlü

yapısı ABD’ye yapılan doğal taş ihracatını etkileyecektir.

IV. İLGİLİ KURULUŞLAR

1) T.C Ottawa Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği

Tel : 1 (613) 789-2090

Faks : 1 (613) 789-2306

E-mail :dtotw@magma.ca

Web: www.musavirlikler.gov.tr/

2) Kanada – Türkiye İş Konseyi (The Canadian-Turkish Business Council)

Tel: 905) 672-3466

Faks: (905) 672-1764

E-mail: info@ctbc.ca

Web: www.ctbc.ca/

  3) Kanada Ticaret Geliştirme Merkezi (Trade Facilitatıon Offıce Canada) (TFOC)

Tel: 613.233.3925

Faks: 613.233.7860

E-mail: tfoc@tfoc.ca

Web: www.tfoc.ca/

  4) Kanada Doğal Taş Birliği (Canadian Stone Association)

Tel: (450) 661-6740

Faks: (450) 661-7907

E-mail: webmaster@stone.ca

Web: www.stone.ca

  5) Kanada Doğal Kaynakları (Natural Resources Canada)

Mineraller ve Metaller Sektörü (Minerals and Metals Sector)

Tel: 613-947-6580

Faks: 613-952-7501

E-mail: info-mms@nrcan.gc.ca

Web: www.nrcan-rncan.gc.ca/com/ 

ETİKETLER : Doğal taş ihracatı ,Kanada doğal taş sektörü, Kanada'ya doğal taşlar ihracatı