İHRACATI DÜZENLEYEN MEVZUAT

20.12.1994 tarih ve 22147 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 4059 Sayılı "Hazine Müsteşarlığı ile Dış Ticaret

Müsteşarlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun" ile ihracata dair mevzuatın hazırlanması görevi Dış

Ticaret Müsteşarlığı İhracat Genel Müdürlüğüne verilmiştir. Yine aynı Kanuna göre kamu kurum ve

kuruluşlarına çeşitli mevzuatla verilmiş yetkilerin kullanımında, ihracata ilişkin politikaların uygulanmasına

dair esasları düzenlemek ve uygulamalarla ilgili kuruluşlar arasında koordinasyonu temin etmek de İhracat

Genel Müdürlüğünün görevleri arasında bulunmaktadır.

Söz konusu görevler çerçevesinde Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlık tarafından yürütülen,

İhracat Rejimi Kararı ile bu Karara istinaden yayımlanan İhracat Yönetmeliği ve Tebliğler, dar anlamda

ihracat mevzuatını oluşturmaktadır.

Halen yürürlükte bulunan 22.12.1995 tarih ve 95/7623 sayılı İhracat Rejimi Kararı'nda esas olarak; ihracatta

yetkili merciin Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu bakanlık olduğu ifade edilerek bakanlığın bu konudaki

yetkileri sayılmakta, kanun, kararname ve uluslararası sözleşmelerle ihracı yasaklanmış mallar dışında kalan

bütün malların ihracının bu karar çerçevesinde serbest olduğu (Karar'ın 3. maddesinin (b) bendinde sayılan

nedenlerle getirilecek kısıtlama ve yasaklamalar hariç olmak üzere) belirtilmektedir.

Söz konusu Karar uyarınca düzenlenen, 06.06.2009 tarih ve 26190 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan

İhracat Yönetmeliği ve ilgili tebliğlerle de, ihracat işlemlerinde uyulması gereken esaslar hüküm altına

alınmıştır.

Bunlar dışında, ihracatı çeşitli aşamalarda doğrudan ilgilendiren düzenlemelerin bazıları şöyle sıralanabilir:

-Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, ilgili Tebliğler ve Genelgeler,

-İhracatı Teşvik Kararı ve Tebliği,

-Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ve Yönetmelik,

-Türk Parasının Kıymetini Koruma Kanunu, 32 Sayılı Karar ve buna ilişkin Tebliğler,

-Ülkemizce taraf olunan ikili veya çok taraflı anlaşmaların ilgili hükümleri,

-Çeşitli bakanlıkların kendi mevzuatları uyarınca ihracatla ilgili olarak yaptıkları çeşitli düzenlemeler,

- Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Genelgeleri.

İHRACAT

(İhracat Yönetmeliği'nin 4. Maddesinin (d) bendine göre)

Bir malın, yürürlükteki ihracat mevzuatı ile gümrük mevzuatına uygun şekilde Türkiye gümrük bölgesi dışına

veya serbest bölgelere çıkarılması ya da Dış Ticaret Müsteşarlığınca ihracat olarak kabul edilecek diğer çıkış

ve işlemlerdir.

İHRACATÇI

(İhracat Yönetmeliği'nin 4. Maddesinin (e) bendine göre)

En az bir İhracatçılar Birliğine üye olan, vergi numarasına sahip gerçek veya tüzel kişiler ile tüzel kişilik

statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma

yetkisi tanınan ortaklıklardır.

NASIL ÜYE OLUNUR?

06.06.2009 tarih ve 26190 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan İhracat Yönetmeliği'nin 4. maddesinin (e)

bendine ve 5910 sayılı Türkiye İhracatçılar Meclisi ile İhracatçı Birliklerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında

Kanun'un 4. maddesine göre İhracatçıların, İhracatçı Birliğine üye olmaları zorunludur. Üyelik için herhangi bir

Genel Sekreterlik ya da irtibat bürosuna aşağıdaki belgeler ve "giriş aidatı" (200 TL.) ücretiyle başvurmak

gerekmektedir.

1-Vergi Mükellefiyet Yazısı (İlgili Vergi Dairesinden)

Gerçek kişiler için (T.C. Kimlik numarasının yer aldığı) nüfus cüzdanı fotokopisi

2-İmza Sirküleri

3-Tüzel firmalar için Ticaret Sicil Gazetesi Fotokopisi, Ortaklıklar için durumlarını belirtir ortaklık sözleşmesi

4-Üyelik formu ve Taahhütname

Giriş aidatının ödendiği yılı takip eden yıllarda Yıllık Aidat ödenir. Yıllık Aidatlar yılın ilk üç ay içerisinde (01

Ocak-31 Mart tarihleri arasında) ödenmektedir.

Beyanname onayı sırasında, İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterlikleri tarafından, beyanname toplam bedeli

üzerinden %0,05- %0,1 arasında değişen oranlarda Nispi Aidat tahsil edilir. Ayrıca belli ürünlerde, %0,02-

%0,1 arasında değişen oranlarda Tanıtım Fonu kesintileri alınmaktadır.

ONAYLANMIŞ KİŞİ STATÜSÜ

2 Seri No'lu Gümrük Genel Tebliği'ne (Basitleştirilmiş Usul) göre Gümrük Yönetmeliği'nin 17B ve 17C

maddelerinde belirlenmiş koşulları sağlayan, gümrük mevzuatına göre Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik

gerçek ve tüzel kişilere, gümrük mevzuatı kapsamında belirlenen basitleştirilmiş usuller, uygulama ve

yetkilerden yararlanmak üzere Gümrük Müsteşarlığınca A, B veya C sınıfı onaylanmış kişi statüsü tanınır.

Tebliğde belirtilen koşulları sağlayan Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahiplerine, belgelerinin geçerlilik süresi

boyunca; eksik beyan usulü, kısmi teminat, Onaylanmış İhracatçı Yetkisi, ertelenmiş kontrol uygulamasından

yararlanma hakkı ve götürü teminat yetkisi gibi imkanlar sağlanmaktadır.

ONAYLANMIŞ İHRACATÇI YETKİSİ

2 Seri No'lu Gümrük Genel Tebliği kapsamında Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi firmalara Gümrük

Müsteşarlığınca Onaylanmış İhracatçı yetkisi verilebilmektedir. Onaylanmış İhracatçı yetkisi sahibi firmalar,

A.TR dolaşım belgelerini, onaylanma ve vize işlemi için gümrük idarelerine ibraz etme zorunluluğu olmadan

düzenleyebilmektedir.

A veya B sınıfı Onaylanmış Kişi Statü Belgesi sahibi firmalar, 7 Seri No'lu Gümrük Genel Tebliği'ne

(Uluslararası Anlaşmalar) göre Onaylanmış İhracatçı yetkisi kazanması halinde, gümrük idarelerince vize

işlemine gerek olmadan fatura beyanı veya EUR-MED fatura beyanı düzenleyebilmektedir.

SEKTÖREL DIŞ TİCARET ŞİRKETLERİ

Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin (KOBİ) ihracat sektörü içinde bir organizasyon altında toplanarak

dünya pazarlarına yönlendirilmesi amacıyla; ihracat ve ilgili konularda (finansman, tedarik, nakliye, sigorta,

gümrükleme v.b.) hizmet sağlayarak, dış ticarette uzmanlaşmalarını ve bu suretle daha etkin faaliyet

göstermelerini teminen kurulan şirketlere, Dış Ticaret Müsteşarlığınca "Sektörel Dış Ticaret Şirketi (SDŞ)

Statüsü" verilmektedir.

SDŞ'ler KDV iadelerinde, Dahilde İşleme Rejiminde ve Eximbank kredilerinde teminat kolaylığı ve avantajlar,

Tecil-Terkin uygulamasında ayrıcalık ve ihracata yönelik devlet yardımlarında bazı avantajlardan

yararlanmaktadır.

DIŞ TİCARET SERMAYE ŞİRKETLERİ

Ödenmiş sermayeleri en az 2 milyon TL olan ve bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında; en

az (FOB) 100 milyon ABD doları veya eş değerdeki fiili ihracatı gerçekleştiren (transit ve bedelsiz ihracat

hariç) anonim şirketlere, Dış Ticaret Müsteşarlığınca "Dış Ticaret Sermaye Şirketi" statüsü verilebilmektedir.

Dış Ticaret Sermaye Şirketleri; KDV iadelerinde, Dahilde İşleme Rejiminde ve Eximbank kredilerinde teminat

kolaylığı, Eximbank kredilerinde indirimli faiz uygulaması, Tecil-Terkin uygulamasında ayrıcalık, ihracata

yönelik devlet yardımlarında bazı avantajlar ve Onaylanmış Kişi Statüsü edinmek yoluyla, gümrük

işlemlerinde sürat ve kolaylıklardan yararlanmaktadır.

İHRACATTA BAŞLICA RİSKLER

ALICI RİSKİ: Mal bedelini kasıtlı olarak ödemez, ödeme güçlüğüne düşebilir, iflas edebilir, faaliyetine son

verilebilir, siparişi üretimden sonra iptal edebilir, malları kendi gümrüğünden çekmeyebilir.

ÜLKE RİSKİ: Alıcının bulunduğu ülkenin istikrarsız bir bölgede bulunması, kanun ve kararların değişebilmesi,

iç karışıklık çıkması, sivil ayaklanmalar, etrafındaki ülkelerde savaş çıkması, abluka altına alınması, diğer

ülkelerce ambargo uygulanması.

TAŞIMA RİSKİ: Malların taşıma esnasında kaza ya da çalınması ile zarar görmesi ya da yok olması riskidir.

KUR RİSKİ: Vadeli satışlarda dövizlerin geleceği tarihteki kurların tahmin edilememesi ya da dalgalı kur

ortamında yüksek kurlardan verilen fiyatların kurların düşmesi ile ihracatçıya zarar vermesidir.

BANKA RİSKİ:Yurtdışından gelen dövizleri zamanında haber vermemesi, ihracat belgelerinin dikkatli

incelememesi ya da kaybetmesi, karşı bankanın ihracat dokümanlarını mal bedelinin tahsil etmeden

salıvermesidir.

• ALICI HAKKINDA ARAŞTIRMA YAPILMALIDIR.
• İYİ BİR SÖZLEŞME YAPILMALIDIR: Alıcının vermiş olduğu siparişi mutlaka yazılı olarak almak, gerekirse
• sözleşme yapmak, peşin ödemeli çalışmak ya da kısmi avans almak, akreditifli ödeme ile çalışmak, alıcı
• hakkında bankalar kanalı ile araştırma yaptırmak ya da banka teminatı almak alıcı riskini azaltabilir.

• İHRACAT KREDİ SİGORTASI YAPILMALIDIR: Ülke riskini azaltmak için Eximbank ihracat kredi sigortası
• yaptırmak bu riski azaltabilir.

• TAŞIMA SİGORTASI YAPILMALIDIR: Malların yolda zarar görmesini önlemek için sigorta mutlaka
• yapılmalıdır (All Risk)

• GEREKİYORSA GÖZETİM ŞİRKETİYLE İHRACAT YOLUNA GİDİLEBİLİR.

• TÜREV ÜRÜNLERİNDEN FAYDALANILMALIDIR

Vadeli alacaklarda kur riski bankalar ile yapılacak vadeli döviz alım satım sözleşmesi ile giderilebilir. Bankalar

ile yapılacak bir sözleşme ile ileri tarihteki kur sabitlenebilir. Ayrıca Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsasından

(VOB) yararlanılabilir.

Factoring, forfaiting, leasing gibi alternatif finansman yöntemlerinden yararlanmak risklerden korunmakta

fayda sağlayabilir.

İHRACI YASAK VE ÖN İZNE BAĞLI MALLAR

Piyasalarda meydana gelen olağan dışı bir gelişme, ihracata konu malda görülen yetersizlik, kamu güvenliği,

kamu ahlakı, insan sağlığı, hayvanların, bitkilerin veya çevrenin korunması amacına yönelik tedbirler,

sanatsal, tarihi ve arkeolojik değer taşıyan metanın korunması nedenleriyle ihracata kısıtlama veya

yasaklama getirmeye ve gerektiğinde ihracatı izne veya kayda bağlamaya Dış Ticaret Müsteşarlığı yetkilidir.

İhracı yasak ve ön izne bağlı mallar, (96/31) sayılı İhracı Yasak ve Ön İzne Bağlı Mallara İlişkin Tebliğ Ek'inde

yer alan listede sıralanmıştır.

İHRACAT ŞEKİLLERİ VE ESASLARI

Ön İzne Bağlı İhracat:

İhracı uluslararası anlaşma, kanun, kararname ve ilgili sair mevzuat uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı

malların ihracatında, ilgili mercilerden ön izin alındıktan sonra ihracat mevzuatı hükümleri uygulanır.

Kayda Bağlı İhracat:

İhracı kayda bağlı mallar, Dış Ticaret Müsteşarlığınca yayımlanan Tebliğ ile belirlenir. İhracı Kayda Bağlı

Mallara İlişkin Tebliğ kapsamındaki malların ihracından önce gümrük beyannamelerinin İhracatçı Birlikleri

Genel Sekreterliğince kayda alınması gerekir.

Konsinye ihracat:

Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yurt dışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki

şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesidir.

Offset:

Kamu kuruluşları tarafından açılan uluslararası ihaleler çerçevesinde, ihaleyi kazanan firma veya kuruluş

tarafından, Türkiye'de üretilen malların, gelir ve giderleri Türkiye'de kaydedilen yurt dışı müteahhitlik

hizmetlerinin ve diğer hizmetlerin yeni alıcılara ihracatı veya mevcut alıcılara yönelik ihracat artışı ile taahhüt

gereğince Türkiye'nin mevcut ihracat potansiyelinin geliştirilmesine yönelik Dış Ticaret Müsteşarlığınca

onaylanan diğer işlemlerdir.

Takas:

İhraç veya ithal edilen mal veya hizmet bedelinin, kısmen veya tamamen mal, hizmet veya döviz ile

karşılanması işlemidir.

Ticari Kiralama:

Malların kira bedeli karşılığı belirli bir süre kullanılmak üzere geçici olarak Türkiye gümrük bölgesi dışına veya

serbest bölgelere çıkarılmasıdır.

Transit Ticaret:

Yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmadan ya da antrepodan satın alınan malın, ülkemiz

üzerinden transit olarak veya doğrudan doğruya yurt dışında veya serbest bölgede yerleşik bir firmaya ya

da antrepoya satılmasıdır.

Yurt Dışı Fuar ve Sergilere Katılım ve İhracat:

Uluslararası ticari fuarlara ve sergilere, gerek ülkemizi temsilen ulusal düzeyde gerekse bireysel olarak

katılacak firma ve kuruluşlarca yurt dışına gönderilecek bedelli veya bedelsiz mallar ile yurt dışında

düzenlenecek bilim, sanat, kültür veya tanıtım amaçlı fuar/sergi, konferans, seminer gibi etkinliklere kişi veya

kuruluşlarca gönderilecek bedelli veya bedelsiz malların yurt dışına çıkışıyla ilgili başvurular doğrudan ilgili

gümrük idarelerine yapılır.

Uluslararası ticari fuar ve sergilerde sergilenmek üzere yurt dışına çıkarılan malların kesin satışına ilişkin

talepler, geçici çıkışa esas gümrük beyannamesinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliğince onaylanmasını

müteakip gümrük idarelerince sonuçlandırılır.

İthal Edilmiş Malların İhracı:

Gümrük mevzuatı çerçevesinde serbest dolaşıma girmiş yeni veya kullanılmış malın ihracı genel esaslar

çerçevesinde yapılır. Ancak, ihracatın desteklenmesine yönelik mevzuat, yatırım mevzuatı ile gümrük

mevzuatının mahrecine iade hükümleri saklıdır.

Serbest bölgelere yapılacak ihracat:

Serbest bölgelere yapılacak ihracat, ihracat mevzuatı hükümlerine tabidir. Ancak, Dahilde İşleme Rejimi, KDV

uygulamaları ve Türkiye İhracat Kredi Bankası uygulamalarına dair mevzuat hükümleri saklıdır.

Bedelsiz İhracat:

Karşılığında yurt dışından bir ödeme yapılmaksızın yurt dışına mal çıkarılmasıdır.

Gerçek veya tüzel kişiler tarafından götürülen veya gönderilen hediyeler, numuneler ile reklam ve tanıtım

malları, yeniden kullanıma veya geri dönüşüme konu ithal edilmiş mal ve ambalaj malzemeleri, daha önce

ihraç edilmiş malların bedelsiz gönderilmesi ticari örf ve adetlere uygun parçaları, fireleri ile garantili olarak

ihraç edilen malların garanti süresi içinde yenilenmesi gereken parçaları, insani yardım malzemeleri vb.

eşyalar bedelsiz olarak ihraç edilebilmektedir.

Bedelsiz ihracat başvuruları ürünün özelliği ve değerine göre ilgili gümrük idaresi ya da İhracatçı Birlikleri

Genel Sekreterliklerine yapılır.

BAVUL TİCARETİ

2008/12 Sayılı Tebliğ'in 2'nci maddesinin (ç) bendi uyarınca, turistler ülkelerine dönüşlerinde herhangi bir

miktar ve değer kısıtlaması olmaksızın ülkemizden satın aldıkları malları beraberlerinde götürebilmektedir. Bu

tür satışlar Bavul Ticareti olarak nitelendirilmektedir.

Turistlere ve yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarına fatura karşılığında yapılan satışlarda, malın yurt

dışına çıkışının gümrük idarelerince tespiti kaydıyla, ihracatta olduğu gibi Katma Değer Vergisi Kanunu'nun

11/1-b maddesinde düzenlenen KDV istisnasından yararlanmaları mümkün bulunmaktadır.

Bavul ticaretinin belgeli mal ticaretine dönüştürülerek ihracat sayılmasına yönelik olarak, 61 Seri No'lu Katma

Değer Vergisi Genel Tebliği'ne paralel bir şekilde, Türkiye'de ikamet etmeyenlere Özel Fatura düzenlenmek

suretiyle yapılacak satışları ihracat olarak kabul eden ihracat 2003/3 Sayılı Tebliğ halen yürürlüktedir.

2003/3 Sayılı Tebliğ uyarınca, Maliye Bakanlığından "Türkiye'de İkamet Etmeyenlere Döviz Karşılığı Satışlarda

Katma Değer Vergisi İhracat İstisnası İzin Belgesi" alanların, özel fatura düzenlemek suretiyle (Katma Değer

Vergisi tahsil etmeden) yapacakları satışlar;

a) Özel fatura kapsamı eşyanın yurt dışı edildiğinin tespiti amacıyla özel faturanın ilgili gümrük idaresinde

onaylatılması,

b) Mal bedeli dövizlerin, aracı banka veya özel finans kurumlarına satılarak döviz alım belgesi düzenletilmesi,

kaydıyla,

mer'i İhracat Yönetmeliği'nin 4'üncü maddesinin (d) bendine istinaden ihracat olarak kabul edilir.

Ayrıca, ilgili gümrük idarelerince ve ihracatçı birliklerince onaylanmış özel faturaların 4'üncü nüshası gümrük

beyannamesi yerine kabul edilerek, belgesiz ihracat kredileri, dahilde işleme izni, dahilde işleme izin belgesi

ve vergi, resim ve harç istisnası belgesi (ihracatı teşvik belgeleri dahil ) ile ilgili işlemlerde döviz alım belgesi

ile birlikte ihracat taahhütlerinin kapatılmasında kullanılabilmektedir.

YURT DIŞI MÜTEAHHİTLİK HİZMETLERİ

Yurt dışında üstlenilen inşaat, tesisat, montaj, mühendislik, proje, müşavirlik, işletme, bakım ve onarım gibi

işlerle ilgili her türlü makine, teçhizat ve ekipmanın geçici ihracatına ilişkin başvurular ile üstlenilen projede

kullanılacak inşaat malzemeleri ve işçilerin ihtiyacı olan tüketim maddelerinin geçici ve kesin ihracatına ilişkin

başvurular, Yurt Dışı Müteahhitlik Hizmetleri kapsamında yapılabilmektedir.

Bunun için, gerekli belgelerle birlikte, Dış Ticaret Müsteşarlığı Anlaşmalar Genel Müdürlüğü Yurtdışı

Müteahhitlik Hizmetleri Dairesine başvurulması gerekmektedir. Bu kapsamda geçici çıkış eşyasının ihracatı

için İhracatçılar Birliklerine üyelik gerekmemekte olup kesin ihracatlarda üyelik gerekmektedir.

BİRLİK ONAYINA TABİ OLAN/OLMAYAN İHRACAT TÜRLERİ

06.06.2006 tarihli ve 26190 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanmış bulunan İhracat Yönetmeliği'ne göre

hazırlanan "Birlik Onayına Tabi Olan/Olmayan İhracat Türleri"ni gösteren liste, Gümrükler Genel

Müdürlüğünün İhracat Rejimi ile ilgili 01.08.2007 tarihli 22450 sayılı tasarruflu yazısı ile duyurulmuştur.

İHRACATTA DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR NELERDİR?

• Ürün
• Kayda Bağlı
• Ön İzne Bağlı
• Yasak

Ülke

Ambargo Uygulanan Ülkeler;

• BM Kararları Uyarınca (İran)
• Tek Taraflı Olarak Uygulanan (Ermenistan, Güney Kıbrıs Rum Kesimi)

Kambiyo

• Genel Hükümler
• İstisnalar

GÜMRÜK ÇIKIŞ BEYANNAMESİ ONAY İŞLEMLERİ

A)  Otomasyona geçen fakat kağıtsız ortama geçmeyen (yarı otomatik) gümrük idarelerinden gümrük

beyanname onay işlemleri 2 şekilde yapılmaktadır.

 1-     EDİ ve E-Birlik programı olan firmaların yaptığı işlemler: Bu programa sahip olan firmalar ( ya da

vekalet verdikleri gümrük müşavirleri) kendi bürolarındaki bilgisayardan elektronik ortamda gümrüğe ve

birliğe gitmeden onay işlemlerini tamamlatabilir, nihai olarak gümrükten mallarını ihraç edebilirler. Bu

programla firmalar kendi ofislerinden Türkiye’nin herhangi bir yerinde bulunan ve otomasyonda olan gümrük

idaresinden, elektronik ortamda, önce gümrükten sonra birlikten en sonunda da tekrar gümrükten tescil

alabilir ve herhangi bir birlikten de işlem yaptırabilir. Program sayesinde gümrüğe-birliğe git gel işlemleri

ortadan kaldırılmıştır.

 2-     Manuel işlemler: Yukarıda bahsedilen programı olmayan firmalar öncelikle gümrük idarelerinin veri

giriş salonlarına giderek gümrük bilgisayarına beyanlarını yaparlar. Daha sonra yanlarında getirdikleri boş

beyannameyi gümrükteki yazıcıya takarak döküm alırlar. Tescil numarası alarak dökülen beyannameler işlem

görmek üzere herhangi bir Birliğe veya irtibat bürosuna götürülür. Birlik tarafından onaylanan beyanname

tekrar gümrüğe götürülerek gümrük işlemleri tamamlanır.

B)  Otomasyona ve kağıtsız ortama geçen (tam otomatik) gümrük idarelerinden gümrük beyanname

onay işlemleri 2 şekilde yapılmaktadır.

 1-     Gümrük e-imza ve E-Birlik  şifreleri olan firmaların yaptığı işlemler: Bu şifrelere sahip olan firmalar

( ya da vekalet verdikleri gümrük müşavirleri) kendi bürolarındaki bilgisayardan elektronik ortamda gümrüğe

ve birliğe gitmeden once birlik daha sonra gümrük onay işlemlerini tamamlatabilir ve nihai olarak gümrükten

mallarını ihraç edebilirler. Bu şifrelerle firmalar kendi ofislerinden Türkiye’nin herhangi bir yerinde bulunan ve

otomasyonda olan gümrük idaresinden tescil olabilir ve herhangi bir birlikten de işlem yaptırabilir. Program

sayesinde gümrüğe-birliğe git gel işlemleri ortadan kaldırılmıştır.Firmalar isterlerse sadece e-gümrük ve e-

birlik şifrelerini temin ederek web ortamında (internetten) beyanname onay işlemlerini

sonuçlandırabilmektedirler.

 2-      Manuel işlemler: Yukarıda bahsedilen programı, e-birlik ve e-imza şifreleri olmayan firmalar, öncelikle

İBGS irtibat bürolarına giderler ve yanlarında getirdikleri doldurulmuş gümrük beyannamelerinin İhracatçı

Birlikleri Genel Sekreterlikleri irtibat bürosu elemanı tarafından girişlerini ve e-birlik onaylarını sağlarlar.

 Gümrük beyannamesinin ön tescil ve tescil işlemleri tamamlandıktan sonra diğer gümrük işlemleri

tamamlanır.

 C) Otomasyona Geçmeyen Gümrük İdarelerinde Yapılan İşlemler

             Otomasyona geçmeyen gümrük idarelerinden yapılacak işlemlerde öncelikle gümrük idaresine

gitmeye gerek yoktur. Kendi ofislerinde elle veya daktilo ile doldurdukları beyannameleri önce herhangi bir

birliğe veya irtibat bürosuna götürerek ıslak imza ve kaşe yaptırmaları gerekir. Firma daha sonra bu

beyannameyi işlem  göreceği ve otomasyon olmayan gümrüğe götürerek ihracat işlemini gerçekleştirir.

İHRACATTA DÜZENLENEN BELGELER

İhracat Gümrükleme Talimatı

İhracatçı firma, gümrükleme işlemlerini kendisi yürütebileceği gibi bunun için vekalet vererek bir gümrük

müşavirini görevlendirebilir.

İhracatçı firma gümrükleme işlemini gümrük müşaviri aracılığıyla yürütecekse yapılacak işleri açıklayan

İhracat Gümrükleme Talimatını hazırlayarak gümrük müşavirine verir. Talimat; gönderici, alıcı, taşıma

şekli,nakliyeci, ödeme şekli, teslim şekli gibi ihracatta gereken tüm bilgileri kapsar. Bu talimattaki bilgiler

esas alınarak gümrükleme işlemine başlanır.

Proforma Fatura

Proforma fatura bir teklif faturasıdır. Hiç bir mali yükümlülük yaratmamaktadır. En önemli amacı, ihracatçının

ürününün bu fatura ile ithalatçıya teklif edilmesidir. Alıcının ön hazırlık yapabilmesi için önemli olan bu

faturalar, kesin fatura niteliği taşımaz. Satış akreditifli yapılacaksa, ihracatçı proforma fatura düzenlemek

zorundadır. Ayıca yurt dışında düzenlenen sergi ve fuarlarda sergilenmek üzere Türkiye Gümrük Bölgesinden

geçici olarak çıkarılacak eşyaya ilişkin kesin satış faturası aranmayarak, proforma fatura ile çıkış işlemi

yapılabilmektedir.

Teklif yapmak isteyen firma kendi başlıklı kâğıdına hazırlayacağı proforma fatura üzerinde en azından;

alıcının adı, adresi, proforma fatura tarih ve numarası, "PROFORMA FATURA" ibaresi, takribi mal miktarı,

detaylı açıklaması, paketleme özellikleri, nakliye özellikleri, sevkiyat periyodu, tahmini yükleme ve boşaltma

limanları, malın menşei, birim ve toplam fiyat ile ilgili bilgileri mutlaka belirtmelidir. Proforma faturada belirtilen

satış koşullarının alıcı tarafından uygun bulunması durumunda, alıcının verdiği sipariş üzerine proforma

fatura kesin satış faturasına dönüştürülür.

Resmi Fatura

Fuar eşyasının geçici çıkışında Proforma Fatura ile çıkış işlemi yapılmaktadır. Geçici Fuar çıkışları haricinde

gümrükleme işlemi sırasında Resmi Fatura (Orijinal Fatura) zorunludur. Fatura üzerinde malın cinsi, miktarı,

birim fiyatı, toplam değer, döviz cinsi bilgilerinin bulunması zorunludur. Orijinal Fatura döviz ya da TL olarak

kesilebilir. KDV belirtilmez. İşlem tamamlandıktan sonra faturanın asıl nüshası gümrükte kalır.

Beyanname

İhracatçı firma ya da talimat ve faturadaki bilgiler esas alınarak gümrük müşaviri tarafından düzenlenip, ilgili

ihracatçı birliğinden tasdik edildikten sonra, ekine fatura, çeki listesi, varsa A.TR., EUR.1, Menşe

Şahadetnamesi gibi belgeler eklenerek gümrüğe ibraz edilir. Bitkisel ve hayvansal ürünler, tarihi eser sınıfına

girebilecek eşya gibi özellik taşıyan ürünlerde ilgili kurumlardan alınan belge ve raporlar da beyannameye

eklenir.

Çeki Listesi (Koli/Ambalaj Listesi)

Eşyaların ambalaj türünü, kaplarda bulunan eşyaların cinslerini ve miktarlarını göstermek amacıyla

düzenlenen bir belgedir. Ambalajların brüt ve net ağırlıkları ile sıra numaraları da belirtilir.

Invoice, Packing List

Türk gümrüğü için hazırlanan Fatura (Invoice) ve Çeki Listesinin (Packing List) alıcı ülke gümrüğü ve alıcı için

yabancı dilde düzenlenmiş halidir. İşlemler bittikten sonra asılları alıcı firmaya gönderilir.

Dolaşım ve Menşe Belgeleri
(A.TR, EUR.1, EUR-MED, Menşe Şahadetnamesi, Form A)

İthalatçının tercihli rejimden faydalanabilmesi için, ihracat yapılan ülkeye göre; A.TR, EUR.1 ya da EUR-MED

dolaşım sertifikaları düzenlenir.

A.TR belgesi; sanayi ürünleri ve işlenmiş tarım ürünlerinin AB'ye ihracatında, EUR.1 belgesi; Avrupa Kömür

Çelik Topluluğu (AKÇT) kapsamı ürünlerin ve tarım ürünlerinin AB'ye ihracatında, Serbest Ticaret Anlaşması

(STA) imzalanan ancak Pan Avrupa Akdeniz Menşe Kümülasyonu (PAAMK) Sistemi'ne dahil olmayan ülkelere

yapılan ihracatta, EUR-MED belgesi; tarım ürünlerinin AB'ye ihracatında ve PAAMK Sistemi'ne dahil ülkeler

arasında, aynı menşe kurallarına Sahip STA'lar kapsamında yapılan ihracatta düzenlenir.

Menşe Şahadetnamesi, ihraç edilecek malın menşeini yani üretildiği yeri, hangi ülkeye ait olduğunu gösteren

belgedir. İhracatçı tarafından ithalatçı ülkenin belirlediği şekilde hazırlanır.

Genelleştirilmiş Tercihler Sisteminin (GTS) sağladığı tavizli gümrük oranlarından yararlanılması için, preferans

tanıyan ülkelere yapılacak ihracatta özel bir menşe şahadetnamesi (Form A) düzenlenmesi gerekmektedir.

Ülkemiz bu sistem çerçevesinde ABD, Avustralya, Kanada, Japonya, Yeni Zelanda, Rusya Federasyonu

preferanslarından yararlanmaktadır.

Dolaşım ve menşe belgelerinin boş formları Ticaret Odalarından alınmakta, doldurulduktan sonra Ticaret

Odası ve Gümrük İdarelerine onaylatılmaktadır.

Hayvan İhracatına İlişkin Sağlık Raporu

Canlı Hayvan ve hayvansal menşeli ürünlerin ihracatında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarım İl Müdürlüklerine

başvurularak alınır. Beyanname ekinde gümrüğe ibraz edilir. İşlemler tamamlandıktan sonra Gümrük

tarafından tasdik edilen asıl nüsha alıcıya gönderilir.

Uluslararası Orijin ve Bitki Sağlık Sertifikası

Bitki ve bitkisel menşeli ürünlerin ihracında Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Tarım il Müdürlükleri Bitki koruma

şubelerinden, ürünün hastalık ve zararlı maddelerden arınmış olduğunu gösteren "Bitki Sağlık Sertifikası"nın

alınması gerekmektedir. Bu belgenin ihracat sırasında gümrük idarelerine ibrazı zorunludur. Gümrük

tarafından tasdik edildikten sonra alıcıya gönderilir.

Müze Ekspertiz Raporu

Eski eşya, tablo, el halısı, bakır eşya, toprak küp gibi tarihi eser sınıfına girebilecek eşyaların ihracında ilgili

müzelerden rapor alınması gerekir. Müze tarafından gerekli incelemeler yapıldıktan sonra eşyalar mühürlenir

ve gümrüğe hitaben tarihi eser olmadığını belirten bir rapor hazırlanır. Raporun beyanname ekinde gümrüğe

sunulması gerekir.

Kontrol Belgesi

"Dış Ticarette Teknik Düzenlemeler ve Standardizasyon Yönetmeliği" ekinde yer alan standart kapsamı

tarımsal ürünler, ihracatta zorunlu standart denetimine tabidir.

Söz konusu maddelerin ihracatında, ihracatçı, ilgili "Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup

Başkanlığı"na müracaat eder. Yapılan kontroller sonucunda, ürün, standardına uygun bulunduğu takdirde,

gümrüklere ibraz edilmek üzere, "Dış Ticarette Standardizasyon Denetmenleri Grup Başkanlığı" tarafından,

ihracatçıya "Kontrol Belgesi" verilir.

İHRACAT BEDELLERİNİN TASARRUFU

8 Şubat 2008 tarihli ve 26781 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunan, Türk Parası

Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Bakanlar Kurulu Kararı'nın 3.

maddesi uyarınca, 32 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Karar'ın 8. maddesi; "İhracat bedellerinin

tasarrufu serbesttir. Bakanlık ihtiyaç duyulması halinde ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin

düzenleme yapmaya yetkilidir." şeklinde düzenlenmiş bulunmaktadır.

Ancak vergi ve muhasebe mevzuatına göre, ihracat bedellerinin getirilmesi ve getirilen dövizlerin Döviz Alım

Belgesine (DAB) bağlanması gerekebilmektedir. Ayrıca ihracat kredi hesaplarının ve Dahilde İşleme İzin

Belgesi Taahhüt Hesabının kapatılması sırasında (özel fatura ile satış yapılması durumunda) Döviz Alım

Belgesi aranabilmektedir.

KDV İSTİSNASI VE İADESİ

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu'nun 11. ve 12. maddeleriyle ihracat istisnasına ilişkin hükümler

düzenlenmiştir.

11. maddenin 1. fıkrasının (a) bendi ile; İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, yurt dışındaki

müşteriler için yapılan hizmetler, serbest bölgedeki müşteriler için yapılan fason hizmetler ve karşılıklı olmak

şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye'de verilen

roaming hizmetlerinin KDV'den istisna olduğu hükme bağlanmıştır. Bu hükümle, mal ihracı ve hizmet

ihracında KDV uygulanmayacağı belirtilmiştir.

Fıkranın (b) bendindeki Türkiye'de ikamet etmeyen yolcuların Türkiye'den satın alıp yurt dışına götürdükleri

mallara ait ödenen KDV'nin iade edileceği hükmü ile, yolcu beraberinde yurt dışına çıkarılan eşyaların da

normal ihracat şeklinde vergiden arındırılacağı hükmü düzenlenmiştir.

Fıkranın (c) bendinde ise; "İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait

katma değer vergisi, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem

beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren 3 ay içinde ihraç edilmesi

halinde, tecil edilen vergi terkin olunur." hükmü bulunmaktadır.

Buna göre Sanayi Sicil Belgesi sahibi ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığının imalatçı tanımına uyan firmalar ihraç

kayıtlı satış yapabilmektedir. İmalatçılar tarafından bu kapsamda yapılan teslimlerle ilgili olarak düzenlenen

faturalarda, hesaplanan katma değer vergisi, mal bedelinden ayrı olarak gösterilecektir. Ancak faturaya

"3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu hükümlerine göre, ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden, Katma

Değer Vergisi tahsil edilmemiştir" ibaresi yazılacaktır.

İHRACATIN FİNANSMANI

İhracatın finansmanı; ihracatçının ve ihracatçının sevkiyat yapacağı alıcının, sevk öncesi ve sevk sonrası

dönemde kredi ve sigorta yöntemleri ile desteklenmesidir.

İhracatın finansmanı, vadeye göre kısa, orta ve uzun; riskin alındığı tarafa göre alıcı ve satıcı kredileri;

kullanım yeri ve amacına göre sevk öncesi ve sevk sonrası finansman gibi çeşitli şekillerde

sınıflandırılmaktadır.

Türkiye İhracat Kredi Bankası A.Ş. (Türk Eximbank) ihracatçı ve dış girişimcilere sigorta ve garanti desteği

sağlamanın yanı sıra kredi verme işlevini de yürütmektedir.

Bunun yanında, KOSGEB ve ticari bankalar ihracatın finansmanına yönelik kredi kullandırmaktadır. 

İhracatın finansmanında diğer yöntemler; factoring, forfaiting, leasing olarak sayılabilir.

İHRACATA YÖNELİK DEVLET YARDIMLARI

Bakanlar Kurulu’nun 27/12/1994 tarihli ve 94/6401 sayılı Kararı’nın 4’üncü maddesinin verdiği yetkiye

dayanılarak Dış ticaret Müsteşarlığınca  AB ve GATT normlarına uygun olarak hazırlanan devlet yardımları

enstrümanları aşağıda belirtilmektedir:

 İhracatta Devlet Yardımları

• 2011/1 Sayılı Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği Hakkında Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 2010/10 Sayılı Tarımsal Ürünlerde İhracat İadesi Yardımlarına İlişkin Tebliğ
• 2010/8 Sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 2010/6 Sayılı Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 2009/5 Sayılı Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 2008/2 Sayılı Tasarım Desteği Hakkında Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 2006/4 Sayılı "Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması ve Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve Turqualıty®'nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ
• 2004/14 Sayılı Turqualıty® Sertifikasının Düzenlenmesine İlişkin Tebliğ
• 2004/5 Sayılı Teknik Müşavirlik Firmalarının Yurt Dışındaki Faaliyetlerine Sağlanacak Devlet Yardımları Hakkında Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 2000/1 Sayılı İstihdam Yardımı Hakkında Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları
• 1998/10 Sayılı Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) Yardımına İlişkin Tebliğ
• 1997/5 Sayılı Çevre Maliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ve Uygulama Usul ve Esasları
• 1995/7 Sayılı Uluslararası Nitelikteki Yurt İçi İhtisas Fuarlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ ile Uygulama Usul ve Esasları

Fuar Desteği Mevzuatı

• 2009/5 Sayılı Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ
• 2011 Yılında Milli Düzeyde İştirak Edilecek Fuarlar
• 2011 Yılında Desteklenecek Yurtdışı Bireysel Fuarlar Listesi
• Uygulama Usul ve Esasları
• Ticaret Politikası Önlemleri Soruşturmaları ve Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi

•  Dahilde İşleme Rejimi

• İhracatta KDV istisnası ve iadesi
• İhracat Sayılan Satış ve Teslimler ile Döviz Kazandırıcı Hizmet ve Faaliyetlerde Vergi, Resim ve Harç İstisnası
• Hariçte İşleme Rejimi

GÜMRÜKTE YAPILACAK İŞLEMLER

Gümrük tatbikat elemanları beyanname ve ek evraklar kendilerine ulaştıktan sonra sırasıyla aşağıdaki

işlemleri yaparlar.

Kayıt: Muhafaza memurları tarafından malın gümrük sahasına girdiğine dair gerekli kayıtlar yapılır.

Beyanname kaşelenir.

Gümrük Tescil: Tescil servisi beyanname ve ek evrakları inceler. Evraklar usulüne uygun ise beyanname

kayda alınır, mühürlenir tescil numarası verilir.

Havale: Beyanname Gümrük Müdür Muavini tarafından uygun görülen Muayene Memuruna ve kolcuya

havale edilir.

Muayene: Muayene memuru beyanname üzerindeki bilgiler ile malları karşılaştırır. Bir farklılık görmez ise, ilgili

vasıtaya yüklenmek üzere malları kolcu gözetimine bırakır.

Yükleme : İşlemleri tamamlanan mallar kolcu gözetiminde araca yüklenir.

Gümrükleme işlemi tamamlandıktan sonra evraklar nakliyeci firmaya verilir.

1-KIRMIZI HAT

Eşyanın fiziki muayenesi ile birlikte belge kontrolünün yapıldığı hattır.

Fiziki Muayene;

•  Tam muayene:eşyanın tam kaplarının açılarak muayenesidir
•  Kısmi muayene:bir veya birkaç kabın açılarak muayenesidir
•  Haricen muayene:kapların dıştan muayenesidir

* Muayene türü ,görevli muayene memurunca eşyaya göre belirlenir.

2-SARI HAT

Fiziki muayeneye gerek görülmeksizin eşyaya ait

beyanname ve eklerinin doğruluğunun kontrol edildiği

hattır.

* Beyannamedeki bilgiler, ekler, tarife, kıymet, miktar, yasaklayıcı ve kısıtlayıcı önlemler incelendikten sonra uygunsa onay verilir.

3-YEŞİL HAT

• Eşyanın belge kontrolüne veya fiziki
• muayeneye tabi tutulmadığı hattır.
• Muayeneye tabi olmayan eşyalar:
•  Cumhurbaşkanının zat ve ikametgahı için gelen eşya
•  Milli Savunma Bakanlığınca gizliliği önceden Müsteşarlığa bildirilen eşya
•  Yabancı devlet başkanlarının getirtecekleri eşya ve taşıtları
•  Türkiye'deki yabancı diplomatik temsilciliklerin getirecekleri belgeler,taşıtları,her türlü eşya ve inşaat malzemeleri içinde gizli evrak bulunan mühürlü kurye çantaları

4-MAVİ HAT

Eşyanın veya buna ilişkin yazılı beyan ve ilgili belgelerin veya ticari belge ve verilerin sonradan kontrol edildiği hattır.

Mavi hat sahibi olan ihracatçılara onaylanmış

ihracatçı denir.

Onaylanmış ihracatçının, mavi hatta gümrük mevzuatı gereğince beyanname ekinde ibrazı zorunlu (orijinal

fatura, A.TR, EUR.1 ve EUR-MED belgeleri, menşe şahadetnamesi, navlun ve sigorta poliçesi) belgeler

olmaksızın beyanname hakkı vardır. Mavi hatta eksik belgeler ile işlem yapılması durumunda, belgeler 1 ay

içinde tamamlanmalıdır. Ek süre verilecek ise 3 ayı geçmez.

5-İKİNCİ MUAYENE

Kontrol amacıyla gümrük müfettişleri, müfettiş yardımcıları, gümrük kontrolörleri,gümrük idare

amirleri,muayenesi yapılmış ve işlemleri tamamlanmış ve işlemleri tamamlanmış eşyanın Açılmayan kapları da

dahil olmak üzere ikinci muayenesini her zaman yapabilirler.

MUAYENE SONUÇLARI

Eşyanın cins, nev'i ve niteliğinde beyana göre aykırılık görülürse;

Beyana aykırılık bulunursa, tarife pozisyonu ile vergi oranında bir değişiklik olmaz ise beyanname onaylanır.

Yüksek tarife uygulanmasını gerektirecek derecede aykırılık görülürse, uygulamadan doğan vergi farkı %5'i

geçmediği takdirde vergi oranı kısmi muayene sonucuna göre uygulanır.

%5'i geçtiği takdirde, tam muayene sonucuna göre vergi tahakkuku yapılır.

Eşyanın miktar bakımından farklar görülürse;

Ağırlık olarak fazlalık %5'i geçmediği takdirde fazlalık diğer kaplara sirayet ettirilir ve vergi matrahına katılır.

%5'i geçerse, bütün kaplar açılıp tartılır, vergi tahakkuku sonuca göre hesaplanır.

Kıymetleri üzerinden vergiye tabi eşyada noksanlık görülürse, noksanlığın neden kaynaklandığı tespit edilir.

Esas kıymetten düşülerek kalan kıymet vergi matrahına esas tutulur.

İHRACATTA ÖZET BEYAN ve FİİLİ İHRAÇ

Türkiye Gümrük Bölgesinden çıkan eşyaya ilişkin olarak taşıyıcı veya temsilcileri tarafından aracın

hareketinden önce gümrük idaresine özet beyan verilir.

Ancak, deniz yolu ile yapılan ihracatlarda geminin hareketini izleyen ilk işgünü mesai saati bitimine kadar

özet beyan verilebilir.

İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük

denetiminden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi

koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır. Bu durumda, ihraç eşyası üzerindeki gümrük denetimi sona ere.

ETİKETLER  : İHRACAT, ihracatçı kimdir, ihracatçı nasıl yapılır,ihracatı düzenleyen mevzuat,onaylanmış kişi statüsü  
nedir,ihracatı yasak mallar,gümrük çıkış beyannamesi,ihracatta özet beyan , fiili ihraç, ihracat şekilleri , konsinye ihracat