Bosna Hersek'e Gıda & Tarım Ürünleri İhracatı

edilmesi gerekmektedir. İthalat büyük ölçüde Yugoslavya’dan ayrılan devletlerden Hırvatistan, Slovenya

ve Sırbistan’dan yapılmakta, ayrıca İtalya, İspanya, Avusturya, Almanya, Yunanistan dış ticarette önde

gelen ülkeler olmaktadır. Türkiye’den Bosna-Hersek’e ihraç edilen tarım ürünleri, domatesten

narenciyeye, makarna ve bisküviden, tonbalığına kadar çeşitlilik göstermektedir. Bosna-Hersek’e ihraç

edebileceğimiz başlıca tarım ve gıda sanayi ürünleri arasında su ürünleri, domates, patates, soğan,

havuç, salatalık gibi sebzeler, taze baklagiller, sert kabuklu meyveler, kuru meyveler, elma, armut, ayva,

üzüm, erik, kayısı, vişne, kiraz gibi taze meyveler, mandalina, limon, portakal, greyfurt gibi narenciye

meyveler, buğday unu ve nişasta gibi değirmencilik ürünleri, bitkisel katı ve sıvı yağlar, çikolata ve

şekerli mamuller, makarna, bisküvi ve diğer pastacılık ürünleri, sebze, meyve, et ve balık konserveleri,

meyve suları ile bira ve şarap gibi alkollü içkilerdir.

Kısaca ülkemizden Bosna-Hersek’e birkaç istisna dışında her türlü tarım ürününü ve gıda maddesini

ihraç etmek mümkündür. Bu istisnalara örnek olarak Boşnakların reçel değil marmelat sevdiklerini,

bakliyat tüketimlerinin az olduğunu, savaş sırasında aşırı tüketimin verdiği bıkkınlık nedeniyle konserve

gıda ve pirinç tüketimlerinin az olduğunu hatırda tutmak yararlı olacaktır.



Bisküvi

Bosna-Hersek'de gıda sanayi için ham madde ihtiyacı büyük sorun olup, herşeyden önce şeker, yağ ve

un ithal edilmektedir. Savaş öncesi çalışan şeker fabrikası şu an atıl durumda olup, yatırımcı

beklemektedir. Un ithalatı özellikle Sırbistan ve Macaristandan gerçekleştirilmektedir.

Bosna-Hersek'e un, şeker, katı ve sıvı yağ gibi girdiler Türkiye'den de ihraç edilebilir. Ayrıca pastacılık

sanayinde fındık, kuru üzüm ve vanilya gibi girdilere de ihtiyaç duyulmakta, ithal edilmektedir.Ekmekçilik

ve pastacılık sanayinde kullanılan maya da Türkiye'den ithal edilmektedir.

Bosna-Hersek'e gıda maddesi satabilmek için Tarım Bakanlığından ruhsat alınması gerekmektedir.

Bisküvi ve benzeri ürünleri ihraç ederken hayvansal katkı oranı (süt, süt tozu gibi) önemli olup,

hayvansal katkı maddeleri belirli oranın üzerindeyse izin almak gerekmektedir.

Bosna-Hersek'in 2010 yılında tatlı bisküvi ithalatı 31 milyon dolar olup, itahalatın yapıldığı ülkeler

arasında Sırbistan, Makedonya, Hırvatistan ve Türkiye yer almaktadır. Türkiye'nin ithalattaki payı %8

oranındadır. Bosna Hersek'deki marketlerde çeşitli firmalarımıza ait kendi markalarını taşıyan bisküvilere

rastlanmaktadır.

Bitkisel Yağlar

Boşnaklar yemeklerinde genellikle ayçiçek yağını tercih etmektedirler. Yerli üretimleri daha doğrusu

birkaç sıvı yağ dolum tesisleri olduğu gibi, ithalat da yapmaktadırlar. Sıvı yağ ithalatı genelde Avusturya,

Macaristan, ve Sırbistandan gerçekleşmektedir. İtalya ve İspanya menşeli zeytinyağı tüketimi artış

eğilimindedir. Sıvı yağ ithalatında daha önceleri uygulanmakta olan prelevmanlar Serbest Ticaret

Anlaşmaları (STA) ile kaldırılınca Boşnak üretici bundan zarar görmüştür. Ayrıca margarin fabrikalarıda

olmayıp, margarin ihtiyacı da ithalat ile karşılanmaktadır. Margarinin yanısıra bir miktar tereyağı da ithal

edilmektedir.

Margaran ithalatı 2010 yılında ağırlıklı olarak Hırvatistan, Sırbistan, İtalya ve Türkiye'den yapılmıştır.

Türkiye'nin ithalattaki payı %5 oranındadır.

Konserve Meyve Sebze

Bosna-Hersek'de konserve meyvelere bolca rastlanmaktadır. Konserve meyveler genelde İtalya,

İspanya, Slovenya menşeli olup, Tayland ve Vietnam gibi ülkelerin de ananas, mango gibi tropik iklim

meyvelerine ait konservelerine rastlanmaktadır.

Bosna-Hersek zeytin ve zeytinyağı için iyi sayılabilecek bir pazardır. Süpermarket raflarında genelde

küçük cam kavanozlarda İtalyan ve İspanyol malı zeytin ve zeytinyağına sıkça rastlanmakta olup,

Boşnaklar daha çok yeşil zeytini tercih etmekte ve süpermarket raflarında siyah zeytinden çok, yeşil

zeytin yeralmaktadır. Sırbistan, Makedonya ve Kosova'da Türk zeytini satılmaktadır ancak Türk zeytini

ve zeytinyağı henüz Bosna-Hersek'e girmemiştir. Daha doğrusu Türkiye'den Bosna-Hersek'e yıldan yıla

değişmekle beraber bir miktar zeytin ve zeytinyağı ihracatı vardır, ancak süpermarket raflarında İtalyan,

İspanyol markaları gibi Türk markalarına rastlanmamaktadır.

2010 yılında Bosna Hersek'in zeytin ithalatı İspanya, Hırvatistan, Sırbistan ve Türkiye'den karşılanmıştır.

Türkiye'nin ithalattaki payı yüksek olmayıp, %3 oranındadır.

Organik Tarım Ürünleri

Bosna-Hersek organik gıda üretimi için çok uygun toprak, su ve hava gibi üretim faktörlerine ve dolayısı

ile büyük avantaja sahiptir. AB’nin organik gıda ihtiyacını karşılamak için Orta ve Doğu Avrupa’da giderek

artan miktarda organik gıda üretimi yapılmaktadır. Bosna-Hersek’te göreceli olarak işçilik ücretlerinin

düşük olması, son derece sınırlı miktarda suni gübre ve tarımsal ilaç kullanılması, kirletilmemiş tarıma

müsait arazilerin varlığı ve temiz su kaynaklarının yanı sıra temiz hava ve bu arada belki de hepsinden

önemlisi AB Pazarı’nın hemen yanında olması Bosna-Hersek’i organik tarımsal üretimde avantajlı kılan

hususların başında gelmektedir.

Bosna-Hersekli tarımla ilgili kişilerin görüşlerine göre Bosna-Hersek organik tarım için son derece

elverişlidir. Ancak organik tarım Bosna-Hersek’te başlangıç safhasında olup, zorunlu bir standart henüz

yoktur ( organik tarımla ilgili ulusal bir yasa hazırlanmıştır). Tüketiciler tarımsal üretimin hemen hemen

tamamının organik olduğunu düşünmektedirler. Bunun nedeni tarımsal üretimin geleneksel yöntemlerle

yapılıyor olmasıdır. Bosna-Hersek’te pestisit kullanımı Avrupa’da ki en düşük düzeydedir. Ancak bütün bu

avantajlara karşılık çevreyi kirleten bir iki sanayi kuruluşu vardır.

Şekerli ve Çikolatalı Mamuller

2010 yılında çikolata ve kakao içeren gıda müstahzarları ithalatında Sırbistan, Hırvatistan, Polonya,

Almanya ve Türkiye ağırlıklı ülkelerdir. Türkiye'nin ithalattaki payı %5 oranındadır. Bosna-Hersek'de

tüketilen çikolatanın hemen hemen tümü ithal edilmektedir. Türk malı çikolatalara marketlerde rastlamak

mümkün olup, diğer ülke mamulleriyle hem fiyat ve hemde kalite olarak rekabet edebilmektedir. Ayrıca

Saraybosna'da bir Türk firması tarafından çikolata, şekerleme ve bisküvi üretimi yapılmakta, bu üretim,

bütün Bosna-Hersek'de pazarlanmakta ve hatta komşu ülkelere ihraç edilmektedir.

Perakende satış fiyatları gözönüne alındığında Bosna-Hersek'de çikolata fiyatlarının Türkiye'den biraz

daha ucuz olduğu görülmektedir.

Kakao içermeyen şeker mamulleri ithalatı da en fazla Sırbistan, Hırvatistan ve Türkiye'den yapılmaktadır.

Türkiye'nin ithalattaki payı %16 oranındadır.

Yaş Meyve Sebze

Bosna-Hersek'e Türkiye'den ihraç edilen sebze meyve arasında portakal, mandalina, limon, domates,

salatalık, patlıcan, kabak, elma, sofralık üzüm, kavun, karpuz gibi sebze ve meyveleri saymak

mümkündür.

Bu ürünlerin Bosna-Hersek'e ihracatında fiyat önemli olduğu gibi ( 2006 yılında fiyat yüksek olduğu için

Türk karpuzu ihraç edilememiştir) hangi aylarda ihraç edildiği de önemlidir. Örneğin aynı sezonda Bosna-

Hersek'e Yunanistan, sonra Makedonya ve daha sonra Türkiye karpuz ihraç etmektedir. Aynı durum

narenciyede de İspanya, Portekiz ve Türkiye arasında geçerlidir.

Bosna Hersek'in turunçgil ithalatında 2010 yılında Türkiye 1. sıradadır. Türkiye'yi İtalya ve Hırvatistan

takip etmektedir. Türkiye'nin ithalattaki payı %23 oranındadır. Yine 2010 yılında Bosna Hersek domates

tedarikinin büyük bölümünü Türkiye'den karşılamıştır. Türkiye'nin ithalattaki payı %57'dir. Türkiye'yi

Makedonya ve İtalya takip etmiştir.

Bosna Hersek'in 2010 yılında üzüm ithalatı ise 4 milyon dolar değerinde olup, ithalat İtalya, Makedonya,

İran, G. Afrika ve Türkiye'den yapılmıştır. Türkiye'nin payı %3 oranındadır.

ETİKETLER:  Bosna Hersek , Bosna Hersek gıda ihracatı ,Bosna tarım ürünleri ihracatı , Bosna Hersek yaş sebze meyve ihracatı ,
Bosna Hersek şekerli ve çikolatalı mamüller ihracatı ,Bosna Hersek bisküvi ihracatı