Dünyada ve Türkiye'de Portakal Suyu Üretimi ve Dış Ticareti 

 EİTKETLER: portakal suyu ,meyve suyu,ihracatı,üretimi,dış ticareti

2011 yılında dünyada toplam portakal üretimi 51.352 bin ton olup; Brezilya (%35), ABD (%16), Çin (%13) ve

AB-27 (%13) dünya portakal üretiminde ilk sıralarda yer almaktadır. Türkiye, dünya portakal üretiminde

7.sırada yer almaktadır .

Dünya portakal suyu üretimi ise 2.176 bin ton olup; Brezilya (%57), ABD (%31) ve AB-27 (%5) ilk sıralarda

yer almaktadır.

Türkiye meyve suyu sektöründe işlenen meyvelerin çeşitleri her geçen yıl artsa da sektörde en çok işlenen

meyveler yerini korumaktadır. Türkiye’de meyve suyu ve benzeri ürünlere işlenen başlıca 6 meyve elma,

şeftali, kayısı, vişne, portakal ve nardır. Bunları son dönemde, ihracat şansı artan siyah havuç ve üzüm

izlemektedir.

 

Türkiye’de 2006 yılında 1.536 bin ton olan portakal üretimi 2010 yılında %11 oranında artarak 1.710 bin

ton’a yükselmiştir. Üretilen portakal miktarının yaklaşık %2-4’ü portakal suyuna işlenmektedir. Portakal

üretimindeki artışa paralel olarak portakal suyuna işlenen miktarda 2006 yılına göre %42 oranında

artarak 2010 yılında 53,8 bin tona yükselmiştir. Portakal suyu üretimi yıllar itibari ile çok az artış ve

azalışlar göstermektedir .

PORTAKAL SUYU TÜKETİMİ

 Amerika ve AB’de olduğu gibi, Türkiye’de de meyve suyu ve benzeri ürünler, Türk Gıda Kodeksi gereğince

içerdikleri meyve oranına göre 4 ana kategoriye ayrılmaktadır. Bunlardan ilki tamamen meyveden

dönüşen ve meyve oranı %100 olan meyve suyudur.

İkinci kategori ise, minimum meyve oranı üretildiği meyveye göre değişen ve yasal olarak belirlenmiş olan

meyve nektarıdır. Limon, vişne gibi tatları çok ekşi olan ya da şeftali kayısı gibi çok yoğun kıvamlı olan bazı

meyveleri, %100 meyve suyu olarak tüketmek uygun değildir. Bu nedenle bu meyvelerin suları belirli bir miktar

suyla seyreltilir ve tat dengesini korumak için şeker ilave edilir.


Bu kategori meyve nektarı olarak isimlendirilmekte olup, nektarlara eklenmesine izin verilen

şeker miktarı ve minimum meyve oranı yasal olarak Türk Gıda Kodeksince belirlenmiştir. Meyve suyu ve meyve

nektarına koruyucu katkı maddesi eklenmesine yasal olarak izin verilmemekte, gelişen teknoloji sonucunda da

buna gerek duyulmamaktadır. Diğer iki kategori meyve oranı %10-24 arasında değişen meyveli içecek ve %0-9

arasında değişen aromalı içeceklerdir.

Türkiye’de meyve suyu üretimi 1960’lı yılların sonlarında başlamıştır. Yıllar içinde teknolojik gelişmeler yakından

takip edilmiş ve ürün çeşitlendirmesine gidilmiştir. İç pazarda özellikle şeftali, vişne, kayısı ve karışık meyve

nektarları tüketilmekte iken, ihracatta ağırlıklı olarak elma suları önem kazanmıştır. Ancak son yıllarda değişen

eğilimler doğrultusunda iç pazarda elma, nar, domates ve üzüm suyuna ve özellikle %100 meyve suyuna olan

talebin artması bu ürünleri de iç pazarda kayda değer bir konuma getirmiştir .

2010 yılında dünyada portakal suyu tüketiminde ABD 3.691 milyon litre ile ilk sırada yer almaktadır. ABD’yi 800

milyon litre ile Fransa (%9), 792 milyon litre ile Almanya (%8), 707 milyon litre ile İngiltere (%8) ve 547 milyon litre

ile Kanada (%6) takip etmektedir [Şekil 4]. 2010 yılı Türkiye portakal suyu tüketimi 8 milyon litre olup dünya

portakal suyu tüketiminde son sıralarda yer almaktadır.

2004 yılında 19.219 milyon litre olan dünya toplam portakal suyu tüketimi 2010 yılında %10,4 oranında artma

göstererek 21.219 milyon litre düzeyine ulaşmıştır. 2010 yılında tüketilen portakal suyunun % 46’sını meyve suyu

(sulandırılmış), %44’ünü %100 meyve suyu ve %10’unu nektar tüketimi oluşturmaktadır .

Kişi başına portakal tüketiminin en fazla olduğu ülkeler sırası ile Norveç, Kanada, Fransa ve İrlanda’dır. 2003 yılına

göre Norveç’te kişi başına portakal suyu tüketimi 2010 yılında %33 oranında artarak yaklaşık 19 litre/nüfus

düzeyine yükselmiştir .

Türkiye’de ise 2010 yılında kişi başına tüketim 0,34 litre/nüfus düzeyinde gerçekleşmiş olup 2003 yılına göre %48

oranında artmıştır.

4. DIŞ TİCARET 

4.1 İhracat 

Dünya meyve suyu ticaretindeki en büyük payı taze meyve üretimindeki fazlalığa paralel olarak her zaman

portakal ve elma suyu almaktadır. Ülkemizin meyve suyu ve konsantresi ihracatında da en önemli kalem elma

suyudur. Elma suyu ihracatı miktar olarak toplam ihracatımızın %56’sını, değer olarak ise %48’ini oluşturmaktadır.

Meyve suyu ihracatında elma suyunu, içinde vişne, kayısı, şeftali gibi kalemlerin de bulunduğu “diğer meyve ve

sebze suları” takip etmektedir. Bu iki kalemin toplam ihracata etkisi miktar olarak %82, değer olarak ise %91’dir.

Türkiye’nin meyve suyu ihracatı 1970 yılında 6 ton gibi sembolik bir miktarla başlamış ve 2010 yılı ihracatı ise 174

milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise meyve suyu ihracatı bir önceki yıla kıyasla değer bazında

%26,7’lik artış kaydetmiş ve 221 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır [3].

Türkiye’nin meyve suyu ihracatında ilk sırayı 42,3 milyon dolarla Almanya almaktadır. Söz konusu ülkeye yönelik

ihracat değer bazında %46,2 gibi anlamlı oranda artış kaydetmiştir. Diğer taraftan, İngiltere ve Belçika’ya

gerçekleştirilen değer bazında ihracatta rekor artışlar, sırasıyla %170 ve %512 olarak kaydedilmiştir

Türkiye’nin portakal suyu ihracatı 2011 yılında yaklaşık 3 milyon dolar olarak gerçekleşmiş olup, toplam meyve

suyu ihracatına oranı %1’dir. İhracatının değer olarak %20’sini dondurulmamış portakal suyu, %46’sını

dondurulmamış Briks değeri 20'den az Portakal Suyu, %35’ini diğer hallerdeki portakal suları oluşturmaktadır

Dünya portakal suyu ihracatının %82’sini Brezilya oluşturmaktadır. Türkiye, dünya portakal suyu ihracatında

oldukça düşük pay almaktadır

Türkiye’nin 2011 yılındaki portakal suyu ihracatında ilk sırayı 691 bin dolarla Libya almaktadır. Söz konusu ülkeye

yönelik ihracat değer bazında %261 gibi anlamlı oranda artış kaydetmiştir. Libya’yı Mersin Serbest Bölgesi (%10)

ve İngiltere (%9) takip etmektedir.

Libya’ya yapılan ihracatın %68’ini brix değeri 67'yi geçmeyen diğer portakal suları, %21’ini dondurulmuş; brix

değeri 67'den az olan diğer portakal suları ve %11’ini dondurulmamış; brix değeri 20'den az olan portakal suları

oluşturmaktadır.

4.2 İthalat 

Dünya portakal suyu ithalatının %54’ünü AB-27 oluşturmaktadır. AB-27’yi ABD (%15) ve Kanada (%8) takip

etmektedir. Türkiye, dünya portakal suyu ithalatında oldukça düşük pay almaktadır [Şekil 7].

Türkiye meyve suyu ithalatı, ihracattan hem miktar hem de değer olarak çok düşük de olsa, 2000’li yılların

başından 2008 yılına kadar artmıştır. Global krizin yaşandığı 2008 yılında ithalat miktar olarak azalsa da değer

olarak az da olsa artmıştır. 2009 yılı ithalatında ise hem değer hem de miktar olarak bir düşüş gerçekleşmiştir.

2011 yılında ithal edilen meyve suyu miktarı 2007 yılına göre yaklaşık %2 artma gösterirken, bir önceki yıla göre

ise yaklaşık %7 azalma göstererek yaklaşık 19 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 2011 yılı ithalatımız yaklaşık 29

milyon dolar olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye’de üretilen portakalların sofralık çeşitlerden oluşması ve meyve suyuna işlemeye uygun olmaması

nedeniyle, portakal suyu en büyük ithal kalemimiz konumundadır. 2011 yılında ithal edilen portakal suyu değer

olarak toplam meyve suyu ithalatının yaklaşık %48’ini, miktar olarak ise %32’sini oluşturmaktadır. İthalatının

değer olarak %87’sini dondurulmamış portakal suyu, %8’ini dondurulmamış Briks değeri 20'den az Portakal Suyu,

%4’ünü diğer hallerdeki portakal suları oluşturmaktadır.

Türkiye’ye 2011 yılında toplam 44 ülkeden meyve suyu ithalatı gerçekleştirilmiştir. İsrail, Brezilya, Hollanda ve

KKTC ithalatımızda önde gelen ülkelerdir. 2011 yılında, İtalya’dan gerçekleşen ithalat değer bazında %3034,

İspanya’dan gerçekleştirilen ithalat ise %2141 gibi rekor oranlarda artış kaydetmiştir.

İthalatta ilk sırada yer almakta olan İsrail’den ağırlıkla diğer turunçgil suları ve dondurulmuş portakal suyu ithal

edilmekte, Brezilya’nın Türkiye’ye gerçekleştirdiği meyve suyu ihracatında ise dondurulmuş portakal suları birinci

sırada yer almaktadır. Yüksek ithalat artış oranları ile dikkat çeken İspanya’dan ağırlıklı olarak dondurulmamış

portakal suyu, İtalya’dan ise diğer meyve ve suları ithal edilmektedir.

Türkiye’nin 2011 yılındaki portakal suyu ithalatında ilk sırayı 4.798 bin dolarla Brezilya almaktadır.konusu ülkeye

yönelik ithalat değeri bir önceki yıla göre %69 oranda artış göstermiştir. Brezilya’yı K. K. Türk Cumhuriyeti (%18)

ve İsrail (%17) takip etmektedir.

Brezilya’dan yapılan ithalatın %33’ünü dondurulmuş; brix değeri 67'den az olan diğer portakal suları

oluşturmaktadır.

5. PORTAKAL SUYU PİYASASI 

Dünya meyve suyu sektörü 61 milyar litrelik pazara sahip olup en önemli ihracat kalemleri portakal (%36,5) ve

elma (%13,4)’dır.

ABD portakal suyu piyasasının %69,1’ini, Kanada’nın %72,7’sini, İngiltere’nin %70’ini, Fransa’nın %69,3’ünü ve

Almanya’nın %64,4’ünü saf portakal suyu piyasası oluşturmaktadır.

Türkiye meyve suyu ihracatı 221 milyon dolardır. İstihdam edilen 600 bin kişi mevcuttur. Meyve suyu sanayisinin

cirosal büyüklüğü 2 milyar TL’dir. Son beş yıllık cirosal büyüklüğü 8 milyar TL olup beş yıldaki büyüme oranı %48’dir .

Türkiye’nin meyve suyu sanayisine gerekli önemi vermesi gerekmektedir. Çünkü 13 milyar dolarlık dünya meyve

suyu pazarı mevcut olup, Orta Doğu ve Afrika gibi gelişen pazarlarda fırsatların artması, gerek büyüyen pazar

gerekse AB tarım sübvansiyonlarının azalmasıyla artan talepler ve hızla büyüyen iç pazar sektörün parlak bir

geleceği olduğunu göstermektedir. 

KAYNAKÇA: TEPGE -PORTAKAL SUYU PAZAR ARAŞTIRMASI